Wie ontslagen dreigt te worden of na een aanrijding smartengeld wil claimen,
zit veelal vast aan lange juridische procedures. Hierbij is vaak hulp nodig
van een jurist en dat kan behoorlijk in de papieren lopen. Zeker als je een
advocaat nodig hebt: deze vraagt al snel 150 euro per uur.

Wie hierop niet wil leeglopen, kan een rechtsbijstandsverzekering afsluiten.
Ongeveer zestig procent van alle Nederlanders heeft zo’n polis.

De populariteit van rechtsbijstandsverzekeringen is het afgelopen decennium
fors toegenomen: de premie-inkomsten zijn in deze periode verdubbeld tot
zeshonderd miljoen euro per jaar. En nog steeds lijkt het einde van de groei
niet in zicht.

Erik Hordijk, directeur van Verzekeringssite
, ziet de belangstelling voor rechtsbijstandsverzekeringen de laatste
maanden toenemen. “Door de grotere economische onzekerheid hebben
Nederlanders meer de neiging zich goed te verzekeren”, geeft hij als
verklaring. Hiermee lijken Nederlanders, die al tot de bestverzekerde
Europeanen horen, hun toppositie te versterken.

Terugverdienen
Maar hoe zinvol is zo’n rechtsbijstandsverzekering eigenlijk? Een eerste
berekening zet de seinen op groen. De premie hangt af van factoren als de
gezinssamenstelling, leeftijd en de gekozen dekkingsgebieden, maar gemiddeld
moet je rekenen op 120 tot 150 euro per jaar. Dat is dus ongeveer evenveel
als één uur hulp van een advocaat. Mocht je in problemen raken, dan heb je
de kosten van je verzekering dus snel terugverdiend.

Alleen is het de vraag of het zover komt. In 2007 werd bij 12 procent van de
gezinspolissen een claim ingediend, zo blijkt uit jaarcijfers van het
Verbond van Verzekeraars. Statistisch gezien duurt het dus acht jaar voor je
aanspraak maakt op je verzekering.

Bij verkeerspolissen was dit percentage nog kleiner: 5 procent. Hier duurt het
gemiddeld twintig jaar voor je je premie te gelde maakt. Je zult dus zelf
een kansberekening moeten maken.

Voor verzekeraars zijn de meeste rechtsbijstandsverzekeringen een lucratieve
business. Zij maakten er in 2007 gemiddeld 11 procent winst op. Dit komt
vooral voor rekening van verkeersverzekeringen (maar liefst 46 procent
winst). Op gezinspolissen draaien zij de laatste jaren nagenoeg break even.

Toga
Wat kun je verwachten als je een rechtsbijstandsverzekering afsluit? Bij een
juridisch geschil denk je snel aan een rechter in toga. Maar die komt
slechts in 40 procent van de gevallen om de hoek kijken.

De verzekeraar zal bij een geschil eerst proberen om de tegenpartij met
juridische argumenten te overtuigen. Pas als dit niet niets oplevert en ook
geen schikking mogelijk is, wordt geprocedeerd. In dat geval betaalt de
verzekeraar de proces- en advocaatkosten, plus de eventuele kosten voor het
inschakelen van een deskundige.

Dat is in het gunstigste geval. Er bestaat namelijk ook een kans dat de
verzekeraar helemaal niets doet. En daarmee belanden we bij het grootste
bezwaar van rechtsbijstandsverzekeringen: je bent met handen en voeten aan
je verzekeringsmaatschappij gebonden. Deze bepaalt namelijk of jouw claim in
behandeling wordt genomen.

Als het schadebedrag te laag is, vis je achter het net, want dan schiet de
verzekeraar er teveel bij in. Deze drempel (franchise) ligt veelal op 110
tot 250 euro. Lig je met de stomerij in de clinch omdat deze jouw blouse van
40 euro heeft verknald, dan hoef je van je verzekeraar weinig te verwachten.
Sommige verzekeraars stellen je in zo’n geval schadeloos, maar niet iedereen
is zo coulant.

Topadvocaat
Daarnaast maakt de verzekeraar een afweging over de slagingskans. Als zij deze
te klein acht, kun je een gerechtelijke procedure vergeten. Ook bepaalt de
verzekeraar hoe het geschil wordt afgehandeld: of bijvoorbeeld een mediator
of externe deskundige wordt ingeschakeld. En met welke advocaat zake wordt
gedaan: een topadvocaat is vaak uitgesloten; je zit veelal vast aan een
raadsman uit het netwerk van je verzekeraar.

Slechts in twee situaties mag je zelf iemand kiezen: als een juridische
procedure moet worden gevoerd waarvoor bijstand door een advocaat verplicht
is of als jouw tegenpartij bij dezelfde verzekeraar is aangesloten.

Ben je het niet eens met de procedure of de advocaatkeuze, dan mag je je
geschil voorleggen aan een onafhankelijke advocaat, die bindend advies
uitbrengt. Dit zorgt wel voor veel rompslomp.

Uitsluitingen
Een ander heet hangijzer zijn de vele uitsluitingen. Belastinggeschillen,
echtscheidingsperikelen of problemen op het gebied van vermogensbeheer of de
exploitatie van vastgoed worden doorgaans niet gedekt.

Ook als je strafvervolging kunt afkopen met een boete of de wet hebt
overtreden (bijvoorbeeld te hard hebt gereden) houdt de verzekeraar de hand
op de knip. Daarnaast kent elk dekkingsgebied eigen uitsluitingen.

En mocht je te vaak een claim neerleggen, dan heb je kans dat de verzekeraar
je premie verhoogt, de dekking inperkt of zelfs je polis opzegt.

Wachttijd
Verder moet je beseffen dat kwesties die al speelden toen je de verzekering
afsloot buiten de dekking vallen; behalve als je switcht van verzekeraar.
Hetzelfde geldt voor geschillen die je bij het afsluiten van je verzekering
al kon zien aankomen. Dit laatste kan tot vervelende discussies leiden. Als
de afdeling waar jij werkt al met opdoeken werd bedreigd toen jij je
verzekering afsloot, kun je juridische bijstand bij ontslag waarschijnlijk
vergeten, ook al wist je destijds nog niet dat ook jouw baan in het geding
was.

Daarnaast heb je te maken met een wachttijd: een periode vanaf de ingangsdatum
van de verzekering waarop je geen aanspraak kunt maken op rechtshulp. Deze
loopt uiteen van nul tot twaalf maanden en verschilt per dekkingsgebied.

Dekkingsgebieden
Al met al is het zaak om alle kleine lettertjes goed door te lezen voor je een
verzekering afsluit. Ook loont het de moeite om polissen te vergelijken. Bij
oppervlakkige lezing stuit je op opvallend veel overeenkomsten. Dat is niet
zo verwonderlijk, want de markt voor rechtsbijstandsverzekeringen wordt
gedomineerd door drie partijen (SRK, ARAG en DAS). Andere verzekeraars kopen
vaak hier hun verzekering in.

Maar wie goed leest, ontwaart wel degelijk verschillen. Bijvoorbeeld in de
dekkingsgebieden. Sommige verzekeraars bieden losse componenten aan. Je kunt
dan bijvoorbeeld alleen kiezen voor een verzekering die zich toelegt op
arbeidsconflicten of consumentengeschillen.

Maar er zijn ook partijen die alleen complete pakketten aanbieden. In dat
geval loop je het risico te betalen voor diensten waarvan je nooit gebruik
zult maken: bijvoorbeeld voor hulp bij verkeersgeschillen, terwijl jij geen
auto hebt. Of voor ondersteuning bij arbeidsconflicten, terwijl je al bij
een vakbond bent aangesloten. Diverse belangenorganisaties, zoals de
Vereniging Eigen Huis, de Consumentenbond en de ANWB, verlenen namelijk ook
juridische hulp aan leden. Overigens hanteren ook deze organisaties een
wachttijd, dus dit biedt geen escape.

Gesubsidieerde hulp
Heb je een laag inkomen, dan is een rechtsbijstandsverzekering sowieso
overbodig, omdat je dan aanspraak maakt op gesubsidieerde rechtshulp. Of dit
voor jou geldt, kun je checken op deze
website.

Ook in premie en polisvoorwaarden zijn de verschillen groot. Shoppen loont.